Meester-leerling Leifruit
=> KICKOFF
"Nieuw leven voor eeuwenoude hovenierskunst leifruit kweken"
Pomko diende in september 2023 een aanvraag in voor het bekomen van een beurs voor "De eeuwenoude hovenierskunst leifruit kweken nieuw leven geven". Eind 2023 werd de aanvraag van Pomko goedgekeurd met felicitaties van de jury. Het meester-leerling traject van Pomko werd zelfs in de kijker gezet door het departement van cultuur, jeugd en media:
“Dieter Dewitte is pomoloog. Al 25 jaar houdt hij zich gepassioneerd bezig met het enten, oculeren, snoeien en opkweken van fruitbomen. Eén van Dieters specialiteiten is het kweken van leifruitbomen. Dat zijn bomen waarvan de takken in horizontale richting worden geleid. Ze vormen een soort haag op stammen en zorgen voor privacy en zonwering. Het telen van leifruitbomen is een hovenierskunst die nut en schoonheid verenigt en een belangrijke plaats in de Vlaamse geschiedenis kent. Om het rijke ambacht van de leifruitkweek levend te houden, deelt Dieter zijn kennis en kunde met Paulien Vanhauwere, Lut Luytens en Paul-Emile Dewulf. Zij gaan 20 maanden bij hem in de leer. In die periode zullen ze de verschillende aspecten van het vakmanschap ontdekken zoals, de selectie van fruitrassen, ent- en oculeertechnieken, kennis van onderstammen, snoeitechnieken, leidtechnieken en het onderhoud van de leifruitbomen.”
Op zaterdag 13 januari 2024 vond de kickoff van dit meester-leerling traject leifruit plaats. Meester Dieter en leerlingen (Lut, Paulien en Paul-Emile) trokken op pad tussen Roeselare en Kortrijk. Het doel? De aanplantingen van leifruit van jong tot oud van naderbij verkennen.
Berçeau Kortemark
Na een gemeenschappelijke lunch en bespreking
van de planning van het leertraject trok het gezelschap richting Kortemark. In de pastorietuin
te Kortemark staat een oude berçeau. Een berçeau of loofgang is een pad dat aan
beide zijden van een haag voorzien is waarvan de bovenzijde met elkaar
verbonden is waardoor een soort van tunnel ontstaat. De berçeau in de
pastorietuin van Kortemark is niet voorzien van hagen maar van leifruit, aan
de rechterkant betreft het een verticale zijde, de linkerkant gaat
boogvormig tot de verticale zijde. De leifruitbomen zijn heel oud en de Berçeau
was niet meer volledig bewaard. In 2019 werd de berçeau gerestaureerd, zowel
het draagsysteem als de leibomen werden gerestaureerd, en er werden van de nog aanwezige leibomen
nieuwe fruitbomen gemaakt. Deze dienen nu om de ontstane ‘gaten’ in de berçeau
op te vullen. De huidige vrijwilligers staan in voor de moestuin en het
onderhoud van de berçeau. Ons gezelschap werd vriendelijk onthaald door een
aantal vrijwilligers die ook hun werking aan ons hebben toegelicht. Na een heerlijk glas
appelsap, uiteraard van de vruchten uit de pastorietuin trokken we naar de
volgende locatie.
Piljoenstraat Roeselare
In de Piljoenstraat in Roeselare werd eind 2019 een
heel mooie fruittuin geïnstalleerd door Dieter Dewitte op vraag van Stad
Roeselare. De fruittuin bestaat uit een grote dubbele haag hazelaar, getooid
met een magistraal mooie ingangspoort met de deuren van een oude kapel uit de
buurt. Links van de hazelaars bevindt zich een halfstammige boomgaard met
achterliggend een poel met speelelementen voor kinderen. Voor de halfstammige
boomgaard ligt een snoepeiland, een zone met overheerlijke plukbessen. Vooraan
is de volledige fruittuin omheind door een mooie, jonge aanleg leifruit. De
aanleg leifruit bestaat uit 19 verrier palmets en 8 schuine palmets. Het
betreft een heel jonge aanplant die ons inziens zou gebaat is met een betere
voeding. De groeikracht van deze jonge leibomen is eerder laag.
Kasteel van Marke
Vanuit Roeselare trokken we verder richting Kortrijk, naar het Kasteel van Marke. Daar is een oude ommuurde ovale tuin. Het betreft een traditioneel opgedeelde moestuin met leifruit aan zowel de binnenzijde als aan de buitenzijde van de muur. Binnen vinden we vrijstaande laagstammige fruitbomen die en wandelpad in kruisvorm omranden met zuidgerichte oorspronkelijke serre die dient voor de kweek van druiven. Wat ons betreft de best bewaarde ommuurde tuin met restanten van oorspronkelijke aanplantingen van leifruit. Dit zijn dus echt oude krakers van leifruitbomen. Een schat aan oude, verloren gewaande fruitrassen. Het verhaal van de fruittuin, de idee van hoe het er vroeger uit zag spreekt tot ieders verbeelding. We bezochten er ook de gebruiksmoestuin met laagstammige fruitbomen, alsook oude krakers. Er zijn een aantal goed bewaarde, nagenoeg honderdjarige leibomen aanwezig aan de buitenzijde van de ommuurde tuin. Hier komen we zeker nog terug!
Particuliere aanplant verrier palmet
Na het kasteel van Marke trekken we richting een rij verrier palmets bij een particulier. Deze worden reeds een aantal jaar onderhouden door Dieter Dewitte. In aanvang was van deze mooie leivormen nog weinig te zien. De verrier palmets waren uitgegroeid tot een fruithaag van bijna 1 meter breed. Na een doordreven verjongingssnoei is niet alleen de basisvorm terug zichtbaar maar staan ook de vruchtzetels weer dicht bij de gesteltakken.
Leifruit begraafplaats Sint-Jan Kortrijk
Vanuit Marke trokken we verder richting
begraafplaats Sint-Jan. Pomko mocht stad Kortrijk ondersteunen bij het
verfruiten van de sterrenweide en kinderpark. Er werd een architect aangesteld
om deze herdenkingsplaats in te richten met roze-bloeiende fruitbomen; citaat
architect: “kersenbloesembomen
brengt het vroege voorjaar op het kinderperk en ook een spirituele betekenis.
Gezien de korte levensduur van de kersenbloesem staat deze symbool voor
geboorte, leven, dood en wedergeboorte van een levend wezen. Het is kwetsbaar
maar tegelijkertijd ook mooi en inspirerend.”
Deze zone werd aangevuld met zogenaamde step-over leifruitbomen. Het zijn laag
bij de grond (40cm) groeiende vlakke snoeren. De ideale hoogte om kinderen
fruit te laten plukken op dit kinderpark.
Onderweg werd er honderduit gepraat over leifruit en de toekomstige plannen. Dit was een heel mooie namiddag en een heerlijke start van wat een overheerlijk leertraject zal worden! En uiteraard sloten we af met een lekker glas …